Bezpieczna i funkcjonalna instalacja elektryczna w domu
W otaczającej nas rzeczywistości większość urządzeń działa dzięki energii elektrycznej lub sygnałom telekomunikacyjnym przesyłanym kablami elektrycznymi i nie tylko. W każdym domu znajduje się instalacja elektryczna rozprowadzająca prąd do urządzeń, gniazdek i punktów oświetlenia domu. Od rodzaju oraz jakości użytych do jej budowy materiałów w dużej mierze zależy funkcjonalność sieci a także bezpieczeństwo użytkowników domu. Kable i przewody elektryczne w domu montuje się według ściśle określonych zasad, których pominięcie może mieć poważne skutki dla mieszkańców.
W świecie przewodów elektrycznych
Coraz więcej sygnałów dostarczanych jest do urządzeń w sposób bezprzewodowy. Nie dotyczy to jednak energii elektrycznej – prąd płynie w przewodach elektrycznych i zapewne tak pozostanie. Póki co trudno wyobrazić sobie bezpieczny dla człowieka przepływ prądu poza przewodami, ale w przyszłości być może problem ten zostanie rozwiązany. Do tego czasu będziemy nasze mieszkania i domy okablowywać, aby móc korzystać z prądu. Kable i przewody elektryczne w domu są schowane pod tynkiem, nie wydają dźwięków więc zazwyczaj zupełnie o nich zapominamy. Tymczasem one pracują nieustająco – prąd płynie bez przerwy. Ze względu na właściwości prądu elektrycznego ważne jest poprowadzenie go takimi przewodami, aby prąd nie wydostał się z nich w sposób niekontrolowany zagrażając zdrowiu i życiu ludzi. Ważne jest więc aby instalacje prądowe wykonane były z odpowiednich materiałów.
Optymalny dobór materiałów wiąże się z koniecznością uwzględnienia:
- Potrzeb użytkowników (ilość mocy niezbędnej do zasilenie domu).
- Rodzaju odbiorników prądu.
- Warunków otoczenia (temperatura, wilgotność, promieniowanie UV).
Zbudowanie instalacji z materiałów gorszej jakości na początku funkcjonowania nie będzie stanowić problemu eksploatacyjnego. Jednak słaba jakość surowców stosunkowo szybko obniży żywotność instalacji domowej, przyczyni się do jej szybkiego starzenia się, co objawiać się będzie częstymi awariami a nawet może stać się przyczyną poważnych zdarzeń losowych typu pożar. Jak się przed tym zabezpieczyć? Do wykonania instalacji prądowej w domu należy używać wyłącznie wysokiej jakości przewodów elektrycznych pochodzących od renomowanych, uznanych na rynku producentów
Ważna jest funkcja
Zakup kabli i przewodów determinowany jest głównie funkcją do jakiej przewody są przeznaczone. W domowej instalacji spotykamy przede wszystkim kable prądowe zasilające odbiorniki, czyli urządzenia, np. pralki, kuchenki, lodówki, ogrzewanie, telewizory itp. prąd. Ale to tylko jedna z wielu funkcji jakie pełnią kable i przewody elektryczne. Generalnie budowa przewodów związana jest z zadaniem, jakie przewód wykonuje. Inne są przewody dla linii przesyłowej, odmienne do zasilania odbiorników, jeszcze inny przekrój żyły mają przewody ochronne, tak zwane uziemiające, których zadaniem jest ochrona bezpieczeństwa zarówno użytkowników jak i samej instalacji. Planując budowę domowej instalacji energii elektrycznej musimy mieć świadomość roli, jaką w przyszłości pełnić będą poszczególne elementy systemu. Jeśli sami zamierzamy położyć instalację w nowo budowanym lub remontowanym domu, to zakupów materiałów dokonajmy wówczas, gdy posiadać będziemy dokładny schemat budowy sieci. Warto z takim schematem udać się do hurtowni czy sklepu elektrycznego.
Jak czytać oznakowania kabli?
Z oznaczeń nadrukowanych na przewodach można wyczytać mnóstwo informacji dotyczących głównie materiałów z jakich przewód elektryczny jest zrobiony. Najbardziej istotne są te dotyczące budowy żyły, czyli znajdującego się w izolacji metalowego drutu. O rodzaju żyły informuje nas pierwsza literka oznaczenia. Jest to litera duża drukowana. I tak:
- D – oznacza drut,
- L – linka,
- L g – linka giętka.
W domach mamy druty miedziane, ale miedź nie jest jedynym metalem wykorzystywanym do produkcji kabli. Jeśli więc żyła nie jest wykonana z miedzi, to przed literami D lub L będzie oznaczenie:
- A – aluminium
- F – stal.
Kolejne elementy oznakowania przewodu odnoszą się do materiału z jakiego została wykonana izolacja zewnętrzna, czyli otoczka żyły. Tu najczęściej spotykamy oznaczenia: Y, G, X, gdzie Y to tworzywo o nazwie polwinit, G – guma, X – polietylen. Następna unormowana przepisami grupa oznaczeń opisuje budowę przewodu. Do tej kategorii stosuje się małe litery:
- a – powłoka żyły wykonana z przędzy bawełnianej,
- b – izolacja odporna na wysokie temperatury,
- c – izolacja wykonana z materiału niepalnego,
- d – izolacja o zwiększonej grubości,
- n – przewód z linką nośną,
- p – przewód płaski,
- u – przewód z uzbrojeniem.
Również małymi literkami określa się przeznaczenie kabla. Najczęściej mamy do czynienia z oznaczeniami:
- t – przewód wtynkowy,
- a k – przewód akumulatorowy,
- j o – przewód jezdny okrągły,
- j p- przewód jezdny profilowy,
- w – kabel wysokiego napięcia.
Oprócz powyższych oznaczeń literowych na kablach umieszcza się informację o napięciu znamionowym. Mówiąc prosto – jest to informacja o maksymalnym napięciu jakim można obciążać ten typ kabla. Napięcie znamionowe podawane jest jako wartość napięcia skutecznego powstającego między żyłą kabla roboczego a żyłą ochronną – oznacza się je literą UO, natomiast skuteczne napięcie między dwiema żyłami fazowymi oznacza się literą U. Coraz częściej stosowane są także znakowania wynikające z przepisów unijnych. Zgodnie z dyrektywą UE LVD 73/23 EEC należy odpowiednio opisywać kable i przewody na prąd przemienny (napięcie od 50 do 1kv) oraz na prąd stały (napięcie od 75 do 1500V). Czytanie oznaczeń może być trudne dla laików. Proste opisy, np. DY (przewód elektryczny jednożyłowy z miedzi z izolacją z polwinitu) można łatwo rozszyfrowywać. Jeśli w opisie będzie przybywać literek pojawią się problemy. Na przykład DYb to przewód miedziany z izolacją z polwinitu o zwiększonej odporności na temperaturą, a DYc to już miedziany jednożyłowy kabel z otoczce z polwinitu niepalnego. Czy trzeba się tych oznakowani uczyć na pamięć? Jeśli ktoś zamierza samodzielnie budować, modernizować czy remontować instalacje elektryczne, to takie oznakowania powinien bezbłędnie interpretować. Niewtajemniczeni, którzy amatorsko czasem zajmują się pracami instalacyjnymi mogą odwołać się do wiedzy i doświadczenia sprzedawców, którzy chętnie udzielają pomocy osobom zaopatrującym się w materiały w hurtowniach elektrycznych.
Mocowanie przewodów elektrycznych
Przewody elektryczne układane w domach to najczęściej przewody płaskie, które umieszcza się płytko pod tynkiem. W większości przypadków nie ma potrzeby kucia głębokich bruzd w ścianie. Jeśli jednak wśród elementów składowych sieci pojawi się grubszy przewód elektryczny lub grupa przewodów, to konieczne jest wykucie głębokiej bruzdy, która ukryje przewód w ścianie. Do muru przewody montuje się przy pomocy zaczepów z tworzywa sztucznego, a grubsze kilkużyłowe kable przytwierdza się do ściany blaszkami z aluminium. Czasem konieczne jest zastosowanie metody ukrycia kabli w peszlu, czyli rurce z miękkiego, elastycznego tworzywa sztucznego. Układanie instalacji w peszlach wymaga kucia głębokich bruzd, jest przez to bardziej czasochłonne. Metoda jest także znacznie droższa, od układania i przytwierdzania żył bezpośrednio w ścianie bez użycia rurek. Jeśli dla inwestora koszty nie mają znaczenia warto w ten sposób kłaść instalację ze względu na wzrost poziomu bezpieczeństwa użytkowników oraz przedłużenie żywotności instalacji.